Qua gần 08 tháng trải nghiệm thực tế (từ tháng 10/2017 đến nay), HTX cùng cán bộ địa phương, nông dân xây dựng quy trình sản xuất Điều hữu cơ (Organic) tại vườn quốc gia Phước Bình và vườn quốc Núi Chúa. Phòng kỷ thuật HTX Truecoop cùng các chuyên gia Công Ty Control Union – Hà Lan đã trực tiếp huấn luyện, kiểm tra, đánh giá cho nông dân về quy trình sản xuất Điều hữu cơ theo tiêu chuẩn USDA và EU, và thương mại Công bằng (Fairtrade)., Với mong muốn xây dựng cho thành viên HTX giải pháp trồng, nuôi dưỡng hiệu quả và phát triển bền vững cho cây Điều; đồng thời tạo ra những sản phẩm hạt Điều ngon, sạch, có thể truy xuất nguồn gốc sản phẩm cho khách hàng trong và ngoài nước

Kết quả bước đầu đã được tổ chức chứng nhận Quốc tế Control Union cấp chứng nhận hữu cơ theo tiêu chuẩn USDA & EU cho vùng sản xuất điều thuộc vườn Quốc gia Phước Bình gồm 187 hộ nông dân với 604,2 ha và 315 nông dân với 551,3 ha thuộc vườn Quốc gia Núi Chúa.

Vụ điều năm nay, từ tuần thứ 4 tháng 04 năm 2018, HTX đã tiến hành tổ chức thu mua Hạt điều nguyên liệu hữu cơ cho bà con nông dân trong vùng được cấp chứng nhận hữu cơ để bán cho đối tác sản xuất và xuất khẩu.

Giá mua điều cho bà con nông dân có cao hơn so với giá thị trường hiện nay, bà con phấn khởi vì được hưởng lợi ít nhiểu từ việc tham gia vào Thành viên HTX, nhưng vẫn còn nhiều bất cập và khó khăn chưa thể khắc phục như sau:

HTX hiện chưa thể thu mua trực tiếp sản phẩm từ bà con nông dân, người dân vẫn phải bán hạt điều cho thương lái với giá thấp hơn nhiều (trung bình là 10% so với giá thị trường) vì nhiều lý do ràng buộc của nông dân với thương lái từ trước đến nay.

Tổng diện tích vườn điều được chứng nhận của hai vườn Quốc gia Phước Bình và Núi Chúa là: 1.155 ha, nếu so sánh sản lượng trung bình của cây điều tại tình Đồng Nai và Bình Phước thì phải đạt trên 3,000 tấn, tương đương 2,6 tấn/ ha. Nhưng thực tế năng xuất và sản lượng điều tại hai khu vực trên của tình Ninh thuận lại rất thấp:

Tại vườn quốc gia Phước Bình theo ghi nhận của bộ phận kỷ thuật và thu mua của HTX thì  sản lượng đạt trung bình từ 250kg/ha đến 300kg / ha, tại Núi Chúa đang vào đầu mua thu thu hoạch, nhưng ước tính chỉ đạt trung bình là 500 kg / ha.

Nguyên nhân thứ nhất:

Cây điều ở hai khu vực trên được trồng với mật độ quá dày,  có vườn khoảng cách giữa hai cây chỉ đạt trung bình là 2met, với mật độ dày cây điều sẽ không đủ chất dinh dưỡng và đủ ánh sáng thích hợp cho sự phát triển tự nhiên., trong khi cây điều là cây trồng ưa ánh sáng tự nhiên. Qua khảo sát thực tế thì chỉ những cây ngoài bìa ven vườn được tiếp xúc với ánh nắng nhiều hơn, cạnh tranh chất dinh dưỡng ít hơn nên có nhiều trái hơn. Do đó mật độ dày là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến năng xuất và sản lượng thấp.

Vườn điều tại xã Phước Bình

Giải pháp:

Tỷ lệ khoảng cách phù hợp cho cây điều trưởng thành tại tỉnh Ninh Thuận nói chung, hai khực vực trên nói riêng là: Cây cách cây là 7met, hàng cách hàng là 8met. Do vậy việc tỉa thưa cây cách cây, tỉa bớt những cành, nhánh không hiệu quả là việc làm cần thiết để cài thiện năng xuất sản lượng điều tang lên cho mùa vụ sau là rất cần thiết.

Tỉa, cắt thưa cây để hạn chế sự cạnh tranh chất dinh dưỡng, cây ra tán lá nhiều hơn, hấp thụ ánh nắng mặt trời nhiều hơn  cây quang hợp tốt hơn sẽ cho trái nhiều hơn,

Tỉa bớt cành, nhánh không hiệu quả để cây tập trung dinh dưỡng nuôi những cành chính sẽ cho năng xuất cao, tạo không gian thông thoáng hạn chế sâu bệnh đẻ trứng và gây hại, cây điều sau khi tỉa thưa sẽ ra nhiều lá hơn  tạo độ che phủ lớn hạn chế sói mòn, rửa trôi đất và cho trái nhiều hơn, chất lượng hạt tốt hơn.

Đề xuất: HTX đề xuất phương án việc thuyên truyền, cùng thực hiện với bà con nông dân cho tỉa thưa theo hai giải pháp trên là từng bước trong vòng 3 năm:

Năm thứ nhất:  thời gian sau khi thu hoạch: từ tháng 08/2018 đến hết tháng 10/2018 (trong 3 tháng), ưu tiên cắt tỉa những cây còi cọc không cho trái mùa vụ gần nhất, tỉa những cành còi cọc không hiệu quả, kết hợp bón phân hữu cơ dạng lỏng (tưới gốc) và mùa mưa của năm bắt đầu, cây sẽ nhanh đâm chồi non  tạo độ che phủ phù hợp và cây khỏe mạnh.

Năm thứ hai và năm thứ ba: tiến hành cắt tỉa tiếp theo, tập huấn, hướng dẫn trực tiếp cho bà nông dân cắt tỉa cần phải được đánh dấu trước những cây trong vườn ưu tiên cắt cây nào trước, cán bộ kỷ thuật sẽ cùng kiểm tra hướng dẫn đúng kỷ thuật, không cho cắt tỉa ồ ạt gây rỗng vườn. Những cây và cành sau khi cắt tỉa phải được chặt nhỏ và gom cùng lá, rác vào quanh gốc cây, nhiều thì gom thành luống theo hình vành khăn để chống rữa trôi, sói mòn đất, rác, lá, cành nhánh mục sẽ tạo thành mùn phân giúp cải tạo, làm tơi xốp đất tạo ra dạng phân bòn sinh học tự nhiên phong phú cho đất và cây điều.

Nguyên nhân thứ hai

Do sự xâm lấn và lây lan của cây tầm gửi, cây ký sinh trên cây điều hút hết dinh dưỡng làm cây suy kiệt và hạn chế quá trình trao đổi chất, khi cây điều ra trái, hạt điều dễ bị ố vàng, nám, tỷ lệ hạt thâm, nám cap, ảnh hưởng đến chất lượng nhân điều và giá bán hạt điều.

Giải pháp:

Tuyên truyền, tập huấn và hướng dẫn cho bà con nông dân mạnh dạn cắt bỏ tất cả cành bị cây tầm gửi ký sinh, nếu nhiễm nặng và cây còi cọc thì phải cắt bỏ toàn bộ cành đó, hoặc cả cây

Tầm gửi trên cây điều

Nguyên nhân thứ ba:

Do cấu tạo địa chất,  đá phong hóa nghèo dinh dưỡng, độ dốc cao nên lớp mùn và tầng đất giàu hữu cơ bị xói mòn rữa trôi, cây điều hầu như từ lúc trồng đến trưởng thành chưa được bón phân chăm sóc phù hợp. Hầu hết bà con chỉ chờ khi cây điều ra trái mới dọn vườn để nhặt và thu hoạch trái.

Giải pháp:

Tập huấn, hướng dẫn cho bà con nông dân tận dụng nguồn phân chuồng, phân hữu cơ bón cho cây, để cải tạo đất giúp cây phát triển bộ rễ, thúc cho cây đâm nhiều chồi mới, tích lũy dinh dưỡng đầy đủ sẽ cho năng xuất cao hơn., đồng thời sẽ hạn chế và kháng được sâu bệnh cơ bản. Trường hợp các vườn do đặc thù đồi dốc cao, việc đưa phân bón đóng bao và những loại phân có trọng lượng lớn là khó khăn với nông dân. HTX đề xuất phương pháp dùng phân hữu cơ dạng lỏng đậm đặc khoảng 5 đến 10 lít cho một hecta, dễ dàng mang lên vườn dùng nguồn nước suối tự nhiên và  pha loãng theo nồng độ hướng dẫn tưới gốc cho cây.

Nguyên nhân thứ tư:

Hầu hết bà con nông dân trồng điều tại hai vườn quốc gia Phước Bình và Núi Chúa là bà con người dân tộc tiểu có, có học vấn thấp, khả năng tài chính hạn chế, nên việc vận động đầu tư cho cây điều, chuyển giao kỷ thuật thâm canh gặp khó khan.

Phong tục tập quán du canh du cư vẫn còn, phần lớn chưa chủ động phát huy nội lực, nên việc thay đổi nhận thức của bà con về chăm sóc cây điều đúng kỷ thuật là rất hạn chế.

Giải pháp:

Cần phải đẩy mạnh phối hợp tuyên truyền, HTX sẽ cùng với chính quyền địa phương, Vườn quốc gia, tổ chức tập huấn và kiểm tra kết hợp cầm tay chỉ việc thực hiện.

 Với mong muốn cùng bà con nông dân có giải pháp trồng, nuôi dưỡng hiệu quả và phát triển bền vững cho cây Điều; đồng thời tạo ra những sản phẩm hạt Điều ngon, sạch, có thể truy xuất nguồn gốc sản phẩm là cần thiết để đảm bảo sản lượng cho mục tiêu ngằn hạn, dài hạn của HTX. Qua đó giúp bà con tăng sản lượng, tăng thu nhập cho gia đình.

Khi có thu nhập tốt hơn, ổn định hơn từ cây điều hàng năm bà con sẽ có ý thức tự giác không những chăm sóc cho cây điều trong vườn tốt hơn, mà có thể chuyển đổi giảm diện tích trồng những cây ngắn ngày sang trồng cây điều có năng xuất cao, góp phần giảm hộ nghèo trong khu vực, hạn chế được việc đốt nương rẫy theo mùa, giảm nguy cơ cháy rừng, chóng xói mòn, chóng biến đổi khí hậu và làm cho họ gắn bó với rừng hơn, đảm bảo việc sản xuất cây điều hữu cơ có năng xuất cao, an toàn và phát triển bền vững.

Phòng kỹ thuật Truecoop!